Kenmerkend voor Arnhem zijn de bossen, de natuurterreinen en de vele parken. We zijn trots op dit waardevolle groene kapitaal. Daarom zetten we sterk in op het behouden en verbeteren hiervan. De natuur staat in de parken en bossen op één, in samenhang met klimaatadapatatie en biodiversiteit. De parken en bossen zijn ook van grote recreatieve betekenis voor de inwoners. We investeren hierin door invulling te geven aan recreatiezonering en bijbehorende inrichting voor toekomstbestendig gebruik.
Voor het onderhoud van de bossen en parken zijn exploitatiebudgetten gereserveerd en tijdelijk extra middelen beschikbaar gesteld om ambities te verwezenlijken. Het beheren en onderhouden van de parken doen we aan de hand van beheervisies.
Het areaal en beheerareaal bossen en parken neemt toe. Enerzijds door actieve verwerving van bos- en natuurgebied en anderzijds door huur- en vrijwillige pachtbeëindiging. In 2024 is er nog ruim 140 hectare (Zypendaal-Gulden bodem (30ha), Meinerswijk (100ha) en Oude IJsselstrang (10ha)) beheerareaal bij gekomen. In 2025 is hier ruim 250 hectare bijgekomen door de overname van het (groen)beheer op gronden van Rijkswaterstaat in de zuidelijke uiterwaarden op basis van een overeekomst en vergoeding op basis van SNL (subsidie natuur en landschap). De zuidelijke uiterwaarden zijn nu volledig in beheer bij Bossen & Parken van de Pleybrug tot ca. 200m voorbij de spoorbrug. Tevens is ook het bosdeel van de strategische aankoop Siza Schaarsbergen (ca. 5ha) in beheer gekomen bij Bossen & Parken In totaal is de omvang beheerareaal nu ruim 2600ha.
Op basis van coalitieakkoord is houtoogst in de bossen en parken geen doelstelling. Er komt nog wel “surplus” hout vrij uit de bossen en parken dat we circulair gaan toepassen in Arnhem. We monitoren in de periode 2022-2024 wat deze verandering beheersmatig betekend. Om duurzaam & circulair (uitgangspunt wat groeit in Arnhem blijft in Arnhem) te kunnen werken zetten we in om van FSC certificering om te schakelen naar PEFC certificering waarin ook duurzaam gegroeid stadshout in ondergebracht kan worden.
Een aantal parken is aangewezen als rijksmonument; Sonsbeek, Zijpendaal, Gulden Bodem en Moscowa. Voor deze parken gelden extra instandhoudingsvoorwaarden. Park Angerenstein is aangewezen als gemeentelijk monument. In 2025 is Park Klarenbeek (tevens Nationaal Landschap) aangewezen als gemeentelijk monument De parken Sonsbeek, Moscowa en een deel van Park Presikhaaf worden op A-niveau onderhouden. Alle andere gebieden op B-niveau.
De bossen en parken hebben een robuuste basis. Desalniettemin staat de kwaliteit van onze bossen en parken onder druk. Oorzaken hiervan zijn het intensiever gebruik, verdroging, overmatige stikstofdepositie en klimaatverandering; met als gevolg biodiversiteitsverlies. Bij het beheer en onderhoud van onze bossen en parken houden we hier rekening mee door zeer gericht en soms intensiever (maatwerk) onderhoud uit te voeren. We doen dit op basis van natuurvolgend beheer.
Specifieke ambities met betrekking tot bossen en parken zijn zo veel mogelijk water vast houden en organische stof (met bijbehorend bodemleven) verbeteren in de groeiplaatsen en zorg dragen voor structuurvariatie. We werken daarmee aan de sleutelfactoren voor klimaatadaptatie en biodiversiteit. Tevens benutten we waar mogelijk de kansen om de agrarische gebieden grenzend aan de bossen en parken natuur inclusief te maken en waar mogelijk integraal onderdeel te maken van het boslandschap in beheer bij Bossen & Parken.
Door inzet van de extra middelen voor bossen en parken kunnen we werken aan deze ambities. Tevens biedt dit de mogelijkheid extra capaciteit in te zetten om genoemd kwaliteitsverlies en de uitdagingen die hiermee gemoeid gaan, invulling te geven en zorgvuldig te communiceren met onze inwoners.
Natuurbrandbeheersing is in Arnhem met de stad dichtbij en in het boslandschap een belangrijk thema. In 2024 is er invulling gegeven aan Hoofdcompartimentering (spoor 2 natuurbrandbeheersing). Er wordt door structureel gericht aan bosranden te werken ten behoeve van verbetering biodiversiteit tevens (afgeleide) invulling gegeven aan grotere open ruimtes en vochthoudende gemengde bossen waarmee natuurbranden minder snel kunnen verspreiden. Voor de hotspotbenadering in spoor 1 van de natuurbrandbeheersing is een analyse gedaan door de VGGM (Veiligheid en gezondheid Gelderland midden). Per locatie (hotspot) zijn aanbevelingen gedaan die in het natuurvolgend beheer al dan niet geprioriteerd worden meegenomen. Jaarlijks wordt er door de boswachters en beheerder Bossen & Parken in de bosgebieden met de brandweer 2 avonden geoefend in beheersing van natuurbranden in de praktijk.
Een snelgroeiend probleem is de grootschalige verspreiding van Amerikaanse eiken in grote delen van de bossen. Deze soort heeft een verstikkend en verzurend effect op vegetatie en bodem en daarmee een direct negatief effect op de biodiversiteit en klimaat (bodemleven). De snelle verspreiding is te wijten aan de concurrentiekracht van deze soort (exoot) in samenhang met kwetsbaarheid van inheemse vegetatie als gevolg van verdroging, verzuring, vermesting en erosie van de bosbodems. Eind 2025 maken we een analyse van de omvang van het probleem over al onze bosgebieden en bekijken we hoe we hier verder mee gaan. In 2024 zijn we in de bossen van Schaarsbergen al gestart met een langjarig traject om deze ontwikkeling te gaan beheersen.
De baggerwerkzaamheden in park Angerenstein zijn in samenwerking met het Waterschap low impact gerealiseerd en in 2025 opgeleverd. Met waterschap is afgesproken om het baggeren van de Jansbeek in de parken te starten. Recent zijn de metingen aan baggerlagen verricht waaruit blijkt dat er noodzaak tot baggeren is. Verwachting is dat 2027 het project in overeenkomst voorbereid wordt en in 2028 gerealiseerd.
Planning
In 2026 blijft extra ingezet worden op de revitalisering van de bossen en parken (water en organische stof) en het verbeteren van de biodiversiteit (structuurvariatie). Door de grotere extremen in het weer, structurele verandering van klimaat en omvang van de gebieden is dit tot zeker 2030 nodig.
In de bossen en parken wordt gewerkt aan herstel van structuurrijke bosranden en zaaien en aanplant van rijk strooisel soorten.
Er is een monitoringsprogramma in uitvoering voor biodiversiteit en bodem (2024-2026). In 2023 is de meetmethodiek met provincie uitgewerkt. In 2023 is de monitoring biodiversiteit opgestart. In najaar 2024 is is de bodeminventarisatie van het gehele boslandschap gestart, zowel fysisch-chemisch en op basis van DNA wordt in een pilot met Naturalis het bodemleven geanalyseerd.
De beheervisie Sonsbeek, Zypendaal en Gulden Bodem is in uitvoering gebracht. Het gebied tussen Molenplaats en Watermuseum wordt in periode najaar 2025/voorjaar2026 opnieuw ingericht in combinatie met een ontvangstruimte in de Molenplaats Sonsbeek binnen Arnhem OV Poort naar de Veluwe. Er wordt ook werkruimte in de witte Watermolen en Molenplaats gerealiseerd, zodat we dichterbij de bewoners staan en de samenwerking met natuurcentrum kunnen uitbouwen .
Voor de parken Klarenbeek, Hazegrietje en Braamberg wordt de beheervisie vernieuwd (2025) en in 2026 in uitvoering gebracht.
Voor de zuidelijke uiterwaarden, Immerloo en Huissense dijk en park Westerveld wordt natuurvolgend beheer en het beter ecologisch verbinden van de parken en natuurgebieden in Arnhem-zuid nader uitgewerkt tot een visie op hoofdlijnen en tot uitvoering gebracht. De Groene Ring Elden is en wordt verder versterkt in samenwerking met bewonersgroepen in Elden, onder andere met een nieuw parkgebied ‘Het Griet’ (gebied rond het Hoefijzer). In de droge ecologische zone in Schuytgraaf wordt de biodiversiteit versterkt, onder andere met heggen en andere landschappelijke structuren. Daarnaast stemmen we af met Staatsbosbeheer en gemeente Lingewaard over het beheer en eigendom van het Zeegbos. De recreatiezonering Natura2000 gebied is doorgevoerd in bosgebieden van Schaarsbergen (Koningsheide en Schaarsbergen Noord en zuid) Voor de gronden op Rijk der Heide en westelijk deel rolbaan wordt de pilot strokenteelt in combinatie met natuurontwikkeling (wintervoedselkakkers, zoom- en mantelvegetaties) gecontinueerd.
In 2025 wordt, mede op basis van de groenvisie en visie stadslandbouw (geagendeerd september 2025) een besluit genomen over het gebiedsproces Kemperheide. In 2025 wordt de groenblauwe dooradering gerealiseerd en in 2026 wordt dit uitgevoerd.
Er wordt planmatig invulling gegeven aan het beheersbaar krijgen van de verspreiding van Amerikaanse eiken in de bosgebieden. Ook in bosreservaten is dit aan de orde. Dit wordt meegenomen in de evaluatie van het bosreservaten (2026).
In het najaar van 2025 wordt in Park Immerlo een Keltische boomkalender met de specifieke bomen aangelegd. Dit vormt onderdeel van de 3 grotere aanplant-projecten van dit najaar (Immerlo, Kemperheide, Berkenhove). Ook in 2026 worden er weer grotere (ca. 15000 stuks ) aanplantprojecten (vooral rijkstrooisel, vruchtdragend en zo veel mogelijk struikvormend) gerealiseerd.