Financiële koers van de beleidsontwikkelingen

Diervriendelijke beheersing rattenpopulatie (25M124)
Bij de Perspectiefnota 2026-2029 is de motie ‘Intensivering Beheersing Rattenpopulatie’ (25M124) aangenomen, Waarin gevraagd wordt om prioriteit te geven aan intensivering van de huidige diervriendelijke beheersing van de rattenpopulatie. De zichtbare aanwezigheid van de rat in het stadsbeeld wordt steeds meer ervaren als een probleem. We willen een effectieve en diervriendelijke aanpak voor de beheersing hiervan uitwerken en borgen: versterking van onze IPM-methode (Integrated Pest Management) door (wijkgerichte) activering van externe stakeholders, zoals woningbouwcorporaties en bewoners. Voor het uitwerken en uitvoeren van deze methode is vanaf 2026 een bedrag van € 50.000 noodzakelijk, waarvan we voorstellen dit te dekken.

Duurzaam investeren in duurzaam groenonderhoud (25M142)
Bij de Perspectiefnota 2026-2029 is de motie ‘Duurzaam investeren in duurzaam groenonderhoud’ (25M142) aangenomen. Deze motie vraagt om een voorstel om de budgetten voor groenonderhoud mee te laten groeien met de hoeveelheid groen in de gemeente. Daarbij ook rekening te houden met eventuele kosten voor het inwinnen en doen doorsijpelen van ecologische kennis over de meest natuur inclusieve vormen van groenonderhoud in de stad. Onze stad heeft ambitieuze doelen gesteld om een leefbare, duurzame en klimaatbestendige omgeving te creëren. Om deze doelen te realiseren is het nodig om kennis en capaciteit binnen onze organisatie te versterken. Ecologisch beheer is complexer en vraagt om specifieke expertise. Om het groen op een natuurvriendelijke en biodiversiteitsbevorderende manier te onderhouden, zullen we dus niet alleen méér moeten doen, maar dat ook op een andere manier moeten organiseren. Het nemen van maatregelen voor verdere ontwikkeling van de biodiversiteit vereist maatwerk en kennis in de uitvoering, dit leidt tot meerkosten. Daarnaast vinden we communicatie en voorlichting richting de inwoners belangrijk zodat zij ecologisch beheer accepteren en omarmen. In deze Begroting wordt een structurele uitbreiding vanaf 2026 voorgesteld om het huidig ingezette ecologisch beheer goed uit te kunnen voeren. Dit gaat om een budget van € 90.000. Een voorstel om de budgetten aan te passen aan de nieuwe eisen van het ecologisch beheer wordt nader uitgewerkt voor de nieuwe raadsperiode.

Toekomstige organisatie van het werk in de openbare ruimte
Er loopt op dit moment een verkenning naar een aantal mogelijke vormen waarin de taken op het gebied van afvalinzameling, stadsreiniging en groenonderhoud kunnen worden georganiseerd. Bij een keuze voor een andere organisatie van deze taken (zelf doen of in een overheids-NV), is er budget nodig voor voorbereiding en implementatie hiervan. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van het te kiezen scenario en dit vraagt eerst een politiek oordeel hierover. Voor nu gaan we uit van een benodigd projectbudget van € 300.000 in 2026. Op basis van een eerste analyse kan er een bedrag van € 200.000 betrokken worden bij de afvalstoffenheffing.
We onderzoeken verder welk deel van deze kosten we precies kunnen betrekken bij de afvalstoffenheffing 2026.  
Afvalinzameling is een wettelijke zorgtaak van de gemeente. Vanuit de wettelijke plicht zullen wij als organisatie dit traject voor in ieder geval afval moeten doorlopen, omdat onze huidige dienstverlener aangegeven heeft te stoppen en het continueren van het huidige model waarbij deze taken aanbesteed worden niet langer mogelijk lijkt. Voorgesteld wordt in 2026 het ontbrekende budget van € 100.000 te dekken.

Groene Boa
Door groei van de stad en intensiever gebruik van de bestaande ruimte, wordt ook de druk op onze natuur (bossen/parken) als vanzelf groter en is het zaak de precaire balans tussen mens en dier/natuur te bewaken. De groene BOA’s zijn een essentiële schakel in het behoud en handhaven van de leefbaarheid en veiligheid van onze bossen en parken, ze houden toezicht, zijn gastheer en treden corrigerend op. Ze zijn niet randvoorwaardelijk voor de opgaves op zichzelf, maar mede een noodzakelijk gevolg van de groei die onze stad gaat doormaken. De dekking voor de huidige groene BOA is incidenteel in de begroting opgenomen tot en met 2025. Het voorstel is om in 2026 nog eens € 80.000 op te nemen ter dekking van deze functie.

Toegankelijke hoofdlooproutes
In de Begroting 2023 zijn middelen gereserveerd voor het uitvoeren van de acties uit het uitvoeringsplan VN-verdrag Handicap op de domeinen Vastgoed en Openbare Ruimte. Inmiddels is er een goede start gemaakt met het uitvoeren van de werkzaamheden. Op basis van de opgedane ervaringen voor de looproutes moeten we echter ook de conclusie trekken dat de opgave voor de looproutes omvangrijker is dan eerder ingeschat. De kosten komen hoger uit door gedetailleerdere uitwerking van de route en maatwerk maatregelen, aanvullende wensen naar aanleiding van de schouw door APCG, het aanpassen en aantakken van bushaltes en het meenemen van kansen voor vergroenen. De totale kosten voor deze opgave worden geraamd op € 1.200.000. Voor een deel van deze investering is budget beschikbaar. Vanuit het Klimaatadaptatiefonds en mobiliteit worden in 2025 incidentele bijdragen geleverd van respectievelijk € 60.000 en € 200.000, in totaal dus € 260.000. Hierdoor moet dus nog € 940.000 worden geïnvesteerd, waaruit kapitaallasten van circa € 60.000 vanaf 2026 voortvloeien. Deze kapitaallasten zijn opgenomen in de begroting.

Laadpleinen
Voor het laden door bewoners en bezoekers van Arnhem wordt, naast de uitvoering van de concessie met Vattenfall waarbij op aanvraag laadpalen worden geplaatst, per wijk een uitvraag gedaan voor het realiseren van laadpleinen. We kiezen voor laadpleinen, omdat we vooruitlopend op de vraag voldoende laadvoorzieningen willen plaatsen en omdat we laadpleinen goed kunnen inpassen in de openbare ruimte. Bij laadpleinen worden geen parkeerplaatsen gereserveerd. De locaties voor laadpleinen zijn al afgestemd met de wijken. Voor de realisatie van deze voorzieningen is incidenteel € 172.000 benodigd voor het afdekken van de onrendabele top voor marktpartijen en is structureel budget benodigd voor de inzet van een projectleider en de uitvoering en het contractbeheer. Voorgesteld wordt in 2026 het incidentele knelpunt te dekken. De structurele inzet is bij het onderwerp Deelvervoer opgenomen.

Funderingsproblematiek
Er is sprake van funderingsschade door bodemindaling in de wijk Malburgen. Daarnaast is er ook funderingsschade elders in Arnhem, zij het meer incidenteel. Alhoewel de verantwoordelijkheid voor de funderingsproblematiek formeel niet bij de gemeente ligt, maar bij woningeigenaren zelf, is afgesproken dat de gemeente een bepaalde mate van ondersteuning biedt. Hiervoor is in 2024 een plan van aanpak opgesteld. Voor de uitvoering van deze aanpak in 2025 en 2026 is totaal € 800.000 beschikbaar vanuit het Ontwikkelingsplan Malburgen. Dit budget is na 2026 uitgeput.
Voorgesteld wordt in 2026 €100.000 extra beschikbaar te stellen voor het verbreden van het funderingsloket naar een loket voor zowel funderingsproblemen als klimaatschade. Voor 2027-2029 wordt in de begroting in totaal jaarlijks € 325.000 voorgesteld voor de uitvoering van de aanpak funderingsproblematiek (subsidieregeling, monitoring en loket) en klimaatschade (in de vorm van een klimaatschadeloket). Door dit bij een loket onder te brengen, kan efficiënt worden gewerkt en tijdig gesignaleerd welk type schade er is om zo de eigenaren het juiste advies te geven en op weg te helpen bij het aanpakken van deze problematiek.

Uitvoeringsagenda Arnhemse Kost
In 2024/2025 is de visie Arnhemse Kost, een visie op (stads)landbouw en voedsel, opgesteld. Ook is gestart met de uitvoering van de Uitvoeringsagenda Arnhemse Kost.
De visie Arnhemse Kost zet in op vier speerpunten: stadslandbouw, natuur inclusieve landbouw, de eiwittransitie en duurzame consumptie. Om invulling te geven aan een goede uitvoering van deze speerpunten wordt voorgesteld vanaf 2026 aanvullend een incidenteel bedrag van € 500.000 op jaarbasis beschikbaar te stellen voor de duur van 4 jaar. Dit budget wordt onder meer ingezet om duurzame stadslandbouw te stimuleren en agrariërs te faciliteren in de transitie naar natuurinclusieve landbouw.

Park Beekdal op de Paasberg
Enkele jaren geleden hebben bewoners het initiatief genomen om een visie op te stellen waarin het beekdal Paasberg wordt getransformeerd naar een park. Op dit moment is een groot deel van het beekdal besloten en wordt het alleen gebruikt door sportclubs en scholen. Het is erg versnipperd waardoor de potentiële kwaliteit van het beekdal niet uit de verf komt. Omdat de stad heter wordt, er steeds vaker wateroverlast is en omdat de natuur wel wat hulp kan gebruiken, willen we park Beekdal op de Paasberg omvormen naar een openbaar toegankelijk groen (sport)park. Daarnaast zal het gebied een verkeersluw karakter krijgen met meer mogelijkheden voor lopen, fietsen en recreëren. Aanleg van het park zal er verder toe bijdragen dat de wateroverlast op lager gelegen plekken in de stad vermindert.
In 2019 is de raad geïnformeerd over het bewonersinitiatief voor het beekdal en zijn er toezeggingen gedaan om samen met de huidige gebruikers een analyse te maken van het gebied. In 2021 is in een raadsbrief opnieuw gerapporteerd over de voortgang. Afgelopen jaar is met de betrokken stakeholders in het gebied gewerkt aan een plan waarbij de huidige gebruikers van het gebied zijn betrokken bij het ontwikkelen van de visie. Omdat we met de huidige gebruikers afspraken willen maken is het nodig om dit jaar zicht te hebben op de benodigde financiële dekking.
De totale kosten van realisatie worden geschat op ruim € 12 miljoen. Het is op dit moment niet mogelijk om het totaal benodigde bedrag van € 12 miljoen vrij te spelen. Wel is het mogelijk om een eerste stap te zetten in de realisatie van het project. Deze eerste stap omvat het aanleggen van kunstgrasvelden waarmee ruimte vrij gespeeld wordt om (een deel van) het park aan te leggen.
We stellen voor een investeringskrediet van in totaal € 5,2 miljoen in 2026 voor het project park Beekdal op de Paasberg beschikbaar te stellen en dit te dekken door het incidenteel beschikbaar stellen in 2026 van in totaal € 2,3 miljoen (€ 1 miljoen uit het Klimaatadaptatiefonds, € 1 miljoen vanuit de beschikbaar gestelde middelen Arnhem Oost, indien een passend voorstel wordt ingediend en hier binnen de governance van het nationaal programma besluitvorming op plaatsvindt, en € 250.000 nog te werven subsidie) en deze toe te voegen aan de bestemmingsreserve Kapitaallasten en het krediet van € 2,9 miljoen met de daaruit vloeiende structurele oplopende reeks kapitaallasten voor een bedrag van € 105.000 vanaf 2027 naar € 250.000 in 2029 ten laste van de algemene middelen te brengen.

Visie Koelste binnenstad van Nederland met bijbehorende uitvoeringsagenda
De openbare ruimte in de binnenstad is een belangrijke plek die we samen delen en waar we elkaar ontmoeten. Het gebruik van deze ruimte verandert. Er is meer behoefte aan aantrekkelijke ruimtes om te verblijven en ontmoeten. We willen een openbare ruimte die toegankelijk is voor iedereen. Om de toekomstige openbare ruimte in de binnenstad vorm te geven is een visie op de openbare ruimte en koele netwerk in de binnenstad opgesteld met bijbehorende ontwerp – en inrichtingskaders en een uitvoeringsagenda.  
In de uitvoeringsagenda wordt een onderscheid gemaakt in tijdelijke interventies, quick wins (0-2 jaar), korte termijn (2-5 jaar) projecten en beeldbepalende lange termijn opgaven waarvoor nog geen financiële middelen voorhanden zijn. Voor de uitvoering van de tijdelijke interventies, quick wins (0-2 jaar) en korte termijn (2-5 jaar) projecten uit de uitvoeringsagenda zijn bestaande budgetten vanuit verschillende programma’s beschikbaar. Middels de reguliere P&C-cyclus worden individuele projecten in deze jaren begroot en verantwoord. Voor de beeldbepalende opgaven voor de langere termijn is zeer globaal een eerste inschatting van de kosten in beeld gebracht. We stellen voor om vanaf 2026 hiervoor een bedrag van € 600.000 ter beschikking te stellen.