Financiële koers van de beleidsontwikkelingen

Voortzetting (externe) capaciteit afdeling Duurzaamheid
Met de langdurige duurzame opgave op het gebied van de energietransitie die voor ons ligt is het noodzakelijk om te investeren in capaciteit. Begin juni heeft de provincie aangegeven dat de CDOKE middelen vanuit het Rijk in de begroting structureel kunnen worden opgenomen. Het totaal beschikbare bedrag per jaar is € 2.841.026. Met deze middelen kan de bestendiging van de capaciteit, zowel intern als extern, gedekt worden. Vanaf 2030 bestaat het risico dat deze rijksmiddelen komen te vervallen, dit is meegenomen in het risicoprofiel.
Deze capaciteit wordt ingezet ten behoeve van het borgen van kennis en kunde op twee inhoudelijke nieuwe vakgebieden, te weten warmte en lokale energie concepten. Tegelijkertijd is er inzet nodig voor de lopende projecten en projecten die volgen uit het tweede deel van EvA, waarmee de Nemia doelen bereikt worden.

Focus op snelle toevoeging van nieuwe woningen (25M95)
Bij de Perspectiefnota 2026-2029 is een motie aangenomen die vraagt om de focus te leggen op een snelle toevoeging van nieuwe woningen (25M95) en in te zetten op acties die bijdragen aan het actieplan bestaande voorraad. In de BR Volkshuisvesting is nog incidenteel € 500.000 beschikbaar. We stellen daarom voor om dit de komende jaren te gebruiken voor de uitvoering van het actieplan bestaande voorraad.

Kwaliteitsimpuls Werklocaties (25M97)
Bij de behandeling van de Perspectiefnota is de motie ‘Ook in de toekomst een sterke economie in Arnhem’ (25M97) aangenomen. Afgelopen jaren zijn veel initiatieven op gebied van economie incidenteel gefinancierd. Op een aantal onderwerpen zien we dat dit langjarig/structureel investeringen behoeft. Het gaat dan over de structurele impulsen die we bieden voor de werklocaties zoals in Spoorzone Oost, waaronder de Nieuwe Haven maar ook de werklocaties in andere delen van de stad. Daarnaast is blijvende inzet nodig op de energiesector om Arnhem zichtbaar en aantrekkelijk te laten blijven als energiestad. De motie roept hiertoe op. Voorgesteld wordt om voor Rijnpark & Het Broek (Spoorzone Arnhem-Oost) € 200.000 vanaf 2028 in te zetten en voor een kwaliteitsimpuls van de overige locaties € 100.000 vanaf 2027.

Accountmanager (25M97)
De motie ‘Ook in de toekomst een sterke economie in Arnhem’ vraagt ook om een accountmanager aan te trekken met focus op Arnhem energiestad om de uitvoering in goede banen te leiden en onze profilering op energie te versterken. In deze Begroting stellen we voor hiervoor in de jaren 2026 tot en met 2029 € 100.000 beschikbaar te stellen.

Circulariteit (25M97)
Daarnaast is de uitvoeringsagenda Circulaire economie vastgesteld zonder middelen waardoor er ieder jaar opnieuw gekeken moet worden naar de beschikbaarheid hiervan. Onderdeel van deze uitvoeringsagenda is de borging van circulair denken en doen bij ambtelijke afdelingen door versnelling, aanjagen en het beschikbaar stellen van onderzoeken. Ook zijn middelen nodig voor ondersteuning van circulaire initiatieven in de stad voor de verschillende vastgestelde sectoren, bijvoorbeeld textiel, reparatie en circulair ondernemen en voor het aanvullen van de circulaire subsidieregeling. Voorgesteld wordt om in totaal € 500.000 in de jaren 2026 tot en met 2029 hiervoor in te zetten.

Electricity Week (25M97)
In 2024 is de eerste Arnhem Electricity Week georganiseerd. Met dit evenement zetten we in op het vergroten van de internationale zichtbaarheid en aantrekkingskracht van het Arnhemse energy cluster richting bedrijven, professionals en talent. In het meerjarenplan van Connectr is opgenomen dat zij de lead nemen in de organisatie van deze week. Hoogtepunt van de week is de European Power Summit waarvoor drie hoogleraren van TU Delft, TU Eindhoven en Universiteit Twente de inhoud verzorgen. De grote Arnhemse spelers in het energy cluster zoals Tennet, Alliander, DNV, KEMA, IPKW en Arnhems Buiten financieren en participeren bij de organisatie. Deze partijen verlangen een financiële bijdrage en betrokkenheid van de gemeente. De Arnhem Electricity Week is daarmee ook het middel bij uitstek om de belangrijke spelers uit het energy cluster lokaal te betrekken en aan Arnhem te binden. Voorgesteld wordt om in de jaren 2026 tot en met 2029 hiervoor € 50.000 in te zetten.

Ontwikkeling creatieve en energie-gedreven sectoren (25M97)
Op basis van motie "Belang creatieve sector voor innovatie" (21M263) bij de vaststelling van de Economische Agenda is het programma Creatief X Energie opgezet wat in 2024 gestart is. In april 2025 werd bekend dat gemeente Arnhem samen met een consortium van creatieve en energiepartijen, waaronder Verenigd Creatief ander en Connectr, ontstaan vanuit de samenwerking creatief x energie een Europese subsidie van € 6 miljoen vanuit het EU Urban Initiative heeft binnengehaald. In project ZERO bundelen de gemeente Arnhem, ConnectR, Creatief Arnhem hun krachten om netcongestie aan te pakken. We hebben deze subsidie toegewezen gekregen doordat we met onze innovatieve aanpak met sociale en technische aanpak een voorbeeld kunnen zijn in Europa.
Hiermee is de investering in dit programma die tot dusverre is gedaan vanuit ons ruimschoots terugverdiend. We staan aan het begin om deze samenwerking te versterken en met meer partijen uit te bouwen. De ervaring leert ook dat deze verbanden niet zomaar tot stand komen en de wisselwerking zonder blijvende inzet niet gegarandeerd is. We stellen voor om hiervoor in de jaren 2026 tot en met 2029 jaarlijks € 100.000 in te zetten.

Doorontwikkeling Nieuwe Haven - Cleanport (25M97)  
De Nieuwe Haven is vanwege haar unieke functie in de stad belangrijk voor de economie van de stad. Het gaat de komende jaren een steeds nadrukkelijkere rol spelen in de ambities op het gebied van energietransitie en de ontwikkeling van de (innovatieve) Maritieme Maakindustrie. De afgelopen twee jaar zijn in samenwerking met ondernemers, StAB en IPKW, stappen gezet in de uitvoering van het visie- en implementatieplan. Er is onder andere een kwartiermaker gestart die de ontwikkeling gaat versnellen. Om de komende jaren, samen met  de benoemde partijen, doelen te realiseren is continuïteit van de gezamenlijke en gemeentelijke inzet nodig. Zonder deze middelen zal de benodigde uitvoeringskracht zeer beperkt worden en zal de ingezette koers minder daadkrachtig vervolgd kunnen worden, bijvoorbeeld voor de realisatie van het Innovatief Maritiem Service Centrum Oost. Om die reden stellen we voor vanaf 2026 structureel € 200.000 beschikbaar te stellen.

Detailhandelsbeleid (25M136)
Bij de Perspectiefnota 2026-2029 is de motie ‘Versterk, verbreed en vernieuw de wijkwinkelcentra’ (25M136) aangenomen. Daarin wordt gevraagd om structurele dekking voor de stimuleringsregeling voor het versterken, verbreden en vernieuwen van wijkwinkelcentra, waar de aanpak voor vitale en leefbare wijkwinkelcentra (die op dit moment in ontwikkeling is) een onderdeel van wordt. De stimuleringsregeling is erop gericht lokale samenwerking te bevorderen en initiatieven vanuit de markt op te wekken die bijdragen aan het realiseren van de doelen van het detailhandelsbeleid. Om daadwerkelijk impact te maken en alle (winkel)centra de kans te bieden deel te laten nemen is budget nodig. Voorgesteld wordt om hiervoor structureel vanaf 2026 € 100.000 beschikbaar te stellen.

Voortzetten beleid energietransitie (25M90)
Bij de Perspectiefnota 2026-2029 is de motie ‘Investeren in de energietransitie' (25M90) aangenomen. Deze motie vraagt om in de begroting voor 2026 eenmalig het klimaatfonds aan te vullen voor bijvoorbeeld het wegnemen van onrendabele toppen in de energietransitie en om in de begroting vanaf 2026 structurele middelen op te nemen die nodig zijn voor het initiëren en co financieren van de energietransitie, zoals bijvoorbeeld warmtenetten, lokale opslag en het opzetten van een resolverend fonds voor investeringen.
Om de energietransitie in Arnhem te realiseren worden de komende jaren (2025 – 2040) voor alle buurten in Arnhem diverse energieprojecten ontwikkeld en gerealiseerd. De meeste investeringen en financieringen zullen worden gedaan door de rijksoverheid, bedrijven, banken en andere vermogensbeheerders. Om deze financiers naar de Arnhemse projecten te leiden is cofinanciering van de gemeente noodzakelijk. Om vanuit de gemeente bij te dragen aan de ontwikkelkosten, eventuele onrendabele toppen en kapitaallasten van investeringen die voortkomen uit deze projecten, zijn structurele middelen nodig. Met deze middelen kan de versnelling van de energietransitie worden geborgd. Met name voor de woningbouwopgave is het essentieel dat er collectieve energiesystemen worden ontwikkeld.
Energieprojecten die we nu al voorzien voor de periode 2026-2028, zijn onder andere energiesysteem bestuurskwartier (o.a. Stadhuis en Stadstheater), warmtenet Elderveld, energiesysteem Presikhaaf/HAN/Velp zuid, energiesysteem Geitenkamp, ontwikkeling warmtenet Malburgen Oost, energiesyteem Rijnpark, energiesysteem Heijenoordseweg en energyhub IJsseloord I. Voorgesteld wordt om vanaf 2026 structureel € 2 miljoen in te zetten om het beleid op energietransitie voort te zetten.

Continuering Arnhemse Aanpak Energie Armoede (25M91)
Bij de Perspectiefnota 2026-2029 is de motie ‘Voorzetten Arnhemse aanpak energie-armoede’ (25M91) aangenomen. De motie vraagt om de Arnhemse aanpak energiearmoede voort te zetten en deze op het niveau zoals voorzien voor 2026 voor de toekomst structureel te dekken. Energiearmoede vraagt om een structurele aanpak. Tot en met 2025 ondersteunen we 7.500 individuele huishoudens met een energiecoach en/of buurtklusser. Bovendien bouwen we mee aan verbonden en kansrijke wijken. Met de aanvullende inzet uit de Perspectiefnota ondersteunen we nog eens 1.500 individuele huishoudens. We weten dat we daarmee nog niet alle huishoudens in energiearmoede hebben ondersteund. Bovendien is de kans groot dat deze groep groeit, blijkt uit onderzoek van TNO . We bereiken steeds meer huishoudens in een zeer kwetsbare situatie, juist doordat we nu al een langere periode bezig zijn. We komen steeds dieper in de haarvaten van de wijk en hebben vertrouwen opgebouwd. Met structurele middelen kunnen we verder bouwen. Met structurele middelen, bieden wij aan onze uitvoeringspartners meer zekerheid. Zo kunnen ook zij hun organisaties efficiënter inrichten en meer doen met de beschikbare middelen. Bovendien blijft kennis en ervaring behouden. Vanaf 2028 is jaarlijks € 850.000 nodig om de aanpak te continueren. Voorgesteld wordt deze middelen ter beschikking te stellen.

Ambitie stedelijke ontwikkeling doorzetten (25M157)
Bij de Perspectiefnota 2026-2029 is een motie aangenomen waarin gevraagd wordt om de ambitie van de stedelijke ontwikkeling door te zetten. Concreet is gevraagd om prioriteit te geven aan het mogelijk maken van Rijnpark fase 2 en daarmee het vereenvoudigen van eventueel noodzakelijke bedrijfsverplaatsingen uit Rijnpark fase 1. Om de ontwikkeling van Rijnpark fase 2 mogelijk te maken is de gemeente intensief in gesprek met het Rijk en de Provincie. Een substantieel deel van de vereiste middelen ter dekking van de onrendabele top en voor gemeentelijke investeringen zal daarbij (al dan niet als co financiering van bijdragen van andere overheden) door de gemeente zelf moeten worden opgebracht. Daarbij zal rekening moeten worden gehouden met een stijging van het risicoprofiel en daarmee een toename van het vereiste weerstandsvermogen. Om een eerste serieuze stap te zetten in het doorzetten van de stedelijke ontwikkeling, stellen we voor om vanaf 2026 een structureel budget van € 1 miljoen en in 2027 een incidenteel budget van € 15 miljoen ter beschikking te stellen.

Verhuiscoach (25M122)
Bij de Perspectiefnota 2026-2029 is de motie ‘Voortzetting financiering verhuiscoach voor een goede doorstroming’ (25M122) aangenomen, die vraagt om prioriteit te geven aan structurele financiering van de verhuiscoach na september 2026. Om ouderen te helpen bij het vinden van een passende woning, is de afgelopen jaren een verhuiscoach ingezet. Tot en met 2026 is incidenteel geld beschikbaar om dit te continueren. Vanwege de toenemende vergrijzing en we willen zorgen dat ouderen in hun eigen omgeving oud kunnen worden, willen we de inzet van de verhuiscoach borgen. We stellen voor om in 2026 € 25.000 in te zetten (als aanvulling op het reeds beschikbare budget) en dit te verhogen naar € 75.000 vanaf 2027.

Steengoed Benutten
Naar aanleiding van de grote brand die op 6 maart een deel van onze historische binnenstad verwoestte, is een herbouwteam ingesteld. Door de brand hebben vijf bewoners geen woning meer en kunnen zes ondernemers niet ondernemen. De impact voor al deze getroffenen maar ook voor omwonenden en aangrenzende ondernemers is groot. Het herbouwteam is per direct aan de slag gegaan met het opstarten van het proces tot herbouw van dit stuk stad. Gezien de aanleiding en aard van het project zijn in 2025 kosten gemaakt die wij als gemeente niet hadden voorzien. Wij zijn in gesprek met de provincie over een mogelijke bijdrage. Normaal is dit de regeling toekomstbestendig erfgoed bij Steengoed Benutten. Voorkomen moet worden dat de sloop dan wel herbouw/ renovatie stil komt te liggen. Hierbij kan sprake zijn van een mogelijke provinciale bijdrage van € 1 à € 1,5 miljoen (uitgangspunt is daarbij ook 50% cofinanciering). Om die reden wordt voorgesteld in 2026 eenmalig € 1,5 miljoen hiervoor in te zetten.

Deelvervoer
Door elektrisch deelvervoer aan te bieden, wordt een duurzaam alternatief gegeven voor het verminderen van autogebruik in Arnhem. In 2024 is de uitgifte gestart van vergunningen voor een aantal aanbieders van deelvervoer in Arnhem. Met de kennis die we sindsdien hebben opgedaan, zijn we tot de conclusie gekomen dat we de kleinere hubs zelf moeten aanleggen met onze eigen middelen (wijkhubs, microhubs) en de grotere mobiliteitshubs, zoals Gelredome, carpoolplaats Apeldoornseweg en de stations hubs, gerealiseerd gaan worden in een grotere context (gebiedsontwikkeling) en dat daarvoor een deelvervoermakelaar nodig is. Het deelvervoer zal via een concessie gestimuleerd moeten worden en daarvoor zijn extra middelen nodig. Voorgesteld wordt om voor de aanleg van kleinere mobiliteitshubs, het beheer en onderhoud van de hubs en de concessie (jaarlijkse bijdrage voor deelvervoer) en voor de aanleg, exploitatie én integratie van deelvervoer bij de ontwikkeling van grotere mobiliteitshubs vanaf 2026 structureel budget in te zetten. Het betreft € 356.000 in 2026 en € 248.000 vanaf 2027. De formatieve inzet hierin kan gecombineerd worden met de inzet voor laadpleinen.

Schoon en emissieloos bouwen
Eind 2024 is de Routekaart Schoon en Emissieloos Bouwen 2024 vastgesteld. Daarin is vastgelegd dat tegen 2030 een groot deel van het in te zetten materieel bij wegenbouw zero emissie moet zijn. In de routekaart is opgenomen dat de gemeente Arnhem zélf verantwoordelijk is voor het voorzien in voldoende laadmogelijkheden voor de aannemers. Om vast te stellen welke voorzieningen nodig zijn, is de Laadvisie opgesteld. Hierin is vastgelegd wat er nodig is aan laadvoorzieningen voor wegenbouwmachines. Omdat deze voorzieningen ook gebruikt moeten kunnen worden voor andere gebruikers, vooral vanwege een hogere opbrengst, is ook gekeken naar gebruik door vrachtverkeer (vanwege onze zero emissie zone, maar ook transitverkeer). De benodigde investering bestaat uit de kosten voor de aanleg van twee vaste locaties van € 447.000 per laadplein. Daarnaast is voor de uitvoering van de Laadvisie een investering nodig in mobiele laadpunten die aan de trolleyinfrastructuur gekoppeld kunnen worden (per mobiele lader € 38.250 (8 stuks)). In totaal is een investering benodigd van € 1,2 miljoen. Voor beheer en onderhoud is structureel € 182.483 benodigd. Voorgesteld wordt om dit ter beschikking te stellen.

Extra inspanning Biomassa Veolia
De raad heeft zich eerder uitgesproken over de onwenselijkheid van de biomassacentrale. Als gemeente zijn wij echter niet het bevoegd gezag en direct aan zet. Desondanks nemen we als gemeente het initiatief om onderzoek te doen naar een alternatieve energiebron voor biomassa. Omdat financiële middelen om een andere energiebron te implementeren ontbreken, kiezen we voor een traject waarin we onderzoeken of we kunnen komen tot een overtuigend verhaal (c.q. businesscase) voor een alternatieve energiebron. We treden hier gezamenlijk in op met onze stakeholders (Veolia, Provincie Gelderland en Rijksoverheid/RVO) en betrekken daar waar mogelijk ook subsidiemogelijkheden. We stellen voor om hiervoor in 2026 en 2027 € 50.000 in te zetten.